اصول اربعمأة

علیرضا کمالی / نشریه معارف / شماره 32

تعریف «اصل»

اصل در اصطلاح محدثان کتابی است که مورد اعتماد بوده و از کتاب دیگری گرفته نشده باشد[1] و اصول اربعمأه عنوانی است برای چهارصد مجموعه احادیث در زمینه‌های مختلف اعتقادی، فقهی، تفسیری، اخلاقی و... . این ترکیب نخستین بار در کتاب معالم العلماء ابن شهر آشوب (م 588 ق) به شیخ مفید (م 412 ق) نسبت داده شده است[2]و پس از ایشان دیگران نیز آن را تأیید و نقل کرده‌اند. البته قبل از این انتساب،‌ امین الاسلام طبرسی (م 548 ق) نیز این تعبیر را با تفاوتی اندک آورده است. ادامه مطلب...

به یاد مسلمانان مظلوم و بی پناه میانمار

در عصر تمدن در کشور میانمار هزاران نفر از مسلمانان به وضع هولناکی ـ که زبان قاصر از بیان آن است ـ  قتل عام می شوند، به زنان آنها تجاوز می شود، زنده زنده در آتش سوزانده می شوند و .... اما دیدبان حقوق بشر و سازمانها و نهادهای حقوق بشری که حکم اعدام زن فاجر شوهر دار را علم می کنند و جنجال به پا می کنند، خود را به کوری و کری زده ذره ای واکنش نشان نمی دهند. اینها ادامه دهندگان راه اصحاب اخدود اند با این فرق که آنها در عصر جاهلیت قدیم می زیسته اند و اینها در عصر جاهلیت مدرن. و انشا الله بزودی نتیجه کردار زشتشان را خواهند دید. ادامه مطلب...

شفابخشی قرآن

و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنین و لا یزید الظالمین الا خسارا[1]

 حضرت علی(ع) می‌فرماید: «روز فتح مکه با پیامبر(ص) به کنار کعبه آمدیم. پیامبر(ص) به من فرمود: بنشین. نشستم. آنگاه حضرت روی شانه‌هایم رفت و من بر پای ایستادم. آن حضرت شروع به سخن نمود و از جمله فرمود: من لم یستشف بالقرآن فلا شفاه الله؛ هرکس به وسیله قرآن شفا نجوید و نخواهد، خدا او را شفا نخواهد داد.»[2]ادامه مطلب...

مبانی قرآنی زیارت عاشورا

سیدمحمدحسین میری، علیرضا کمالی
 
تاریخ بشریت همواره شاهد از خودگذشتگی و جان‌فشانی رادمردان با ایمانی چون هابیل، یحیی و پیامبران بنی‌اسرائیل است که در راه اصلاح جامعه خویش، خون پاکشان بر زمین ریخت تا نهال رشد و تعالی سرفراز ماند.

جامعه اسلامی با حماسه بدر، احد، احزاب و شهادت نیکانی چون حمزه و حنظله‌‌ها،‌ در مدینه به بار نشست؛ اما با غروب خورشید فروزان مدینه و انحراف از مسیر نبوت و ولایت، امویان بر جامعه اسلامی دست یازیدند و آنان که از دیرباز مترصد چنین فرصتی بودند، گستاخانه آرمان‌های مقدس اسلامی را به چوب حراج زده، می‌رفت تا تمامی ارزش‌های ناب اسلامی را به باد فنا دهند.

حماسه‌سازان عاشورا در برابر هجمه ناجوانمردانه غاصبان اسلام‌نما، مردانه ایستادگی کردند و موجبات احیای ارزش‌های اسلامی در جامعه و رسوایی حزب اموی را فراهم آوردند.ادامه مطلب...

گفتگوی قرآن پژوهانه با استاد خرمشاهی (1)

به کوشش: سیدمجتبی مجاهدیان و علیرضا کمالی
 چکیده
اشاره: او به تنهایی یک پژوهشگاه است! کمتر اهل قلمی را در تاریخ معاصر ایران می توان شناخت که چنین پرکار و ـ به ظاهرـ پراکنده کار و البته چون او دارای کارنامه ای پر برگ و بار باشد. او هرچه می کارد، بهترینش را برداشت می کند. قرآن پژوه، ادیب، زبان شناس، عر فان و فلسفه پژوه، نقّاد، شاعر، مصحح، حافظ و سعدی شناس، مترجم ـ قرآن و متون عقلی و ادبی از دو زبان عربی و انگلیسی ـ، سرویراستار، طنز پرداز و و و چهره‌ای چند وجهی و اسطوره‌ای از مؤسّس بنیاد دایرةالمعارف تشیّع‌ و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی استاد بهاءالدین خرمشاهی (متولد 1324 قزوین) ‌به نمایش می‌نهند که نمونه آن را در این روزگار به سختی می توان یافت.ادامه مطلب...

گفتگوی قرآن پژوهانه با استاد خرمشاهی (2)

? جناب استاد خرمشاهی! لطفاً دربارة «دانشنامة قرآن و قرآن‌پژوهی» و اهداف شما در آن اثر توضیحاتی بفرمایید. 

? از توجهی که به این کتاب دارید، سپاسگذارم. این کتاب هم به مسائل درون قرآنی می‌پردازد، هم برون قرآنی و در عین حال مربوط به قرآن است و به همین زودی یک دهه از انتشار چاپ اول آن گذشته؛ چاپ دوم آن هم کلاً تمام شده و حتی یک نسخه هم از بازار کتاب نمی‌توان تهیه کرد. تجدید چاپ آن هم با این گرانی سرسام‌آور کاغذ، و با توجه به فاصله‌ای که چاپ جدید با دو چاپ پیشین دارد و همة تعرفه‌ها و مواد و مصالح چاپ گران‌تر شده، احتمالاً قیمت کتاب را سه برابر چاپ اول خواهد کرد. این مرجع مانند اغلب مرجع‌ها، چند و چندین سال طول کشید تا برای اهل کتاب و دوستداران معارف قرآنی شناخته شد. امیدوارم صاحب قرآن، خودش فرج و فتوحی در کار فرو بستة ما پدید آورد. ادامه مطلب...

اصطلاحات حدیثی (1)

پس از قرآن کریم یکی از منابع مهم دین مبین اسلام، سنت است که تبیین و تفسیر آیات قرآن را عهده‌دار است. تعابیر "حدیث"، "روایت"، "سنت"، "خبر" و "اثر" هرکدام نشانگر اقوال و آثار برجای مانده از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است. در این نوشتار برآنیم تا به بازشناسی این واژگان بپردازیم.ادامه مطلب...

اصطلاحات حدیثی (2)

حدیث از نظر "تعداد راویان" در هر طبقه، به متواتر و واحد تقسیم می‌گردد: واژه متواتر از ریشه "وتر" به معنای واحد است و "تواتر" به معنای پی در پی یا یکی پس از دیگری است. "تترا" در آیه شریفه "ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا"1 به همین معناست.2 ادامه مطلب...